VVOJ Conferentie 2024 Rotterdam

Hoe kunnen we structurele ongelijkheden, die voor slachtoffers vaak erg duidelijk is, feitelijk ‘bewijzen’?
In deze duo-sessie spreken Investico, NOSop3, en HOP over hun onderzoek naar de DUO-fraudecontroles, die systematisch bijna enkel studenten met een migratieachtergrond raakt. De discriminerende fraudecontroles van Duo | Investico Onderzoeksjournalisten
Als tweede spreekt PANO over hun endometriose-uitzending, die toont dat vrouwengeneeskunde financieel minder vergoed wordt:
VRT MAX
Laagopgeleide verdachten met een migratieachtergrond krijgen bijna drie keer vaker een celstraf

Als journalist kun je bij het Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding (ACOI) terecht wanneer je niet tevreden bent met de afhandeling van je Woo-verzoek. In dit panelgesprek delen journalisten Tim Staal en Bas van Beek over hun ervaringen met het nieuwe ACOI. Ook bespreken ze hun eigen cases met opmerkelijke voorbeelden.

Naast het behandelen van klachten, geeft ACOI ook advies aan de overheid over de Wet open overheid (Woo). Maar hoe werkt de bemiddeling in de praktijk? Wanneer levert het iets op?

In deze sessie gaan twee Afrikaanse onderzoeksjournalisten en hun Nederlandse collega's in gesprek over de kansen en uitdagingen van samenwerking op, en over, het Afrikaanse continent.
Welke obstakels en valkuilen komen ze tegen? Hoe doe je onafhankelijk diepgravend onderzoek in, of naar, landen waar corrupte regimes de macht hebben? Wat voor rol spelen Europese contracten en hulpgeld? Kunnen deelnemende journalisten hun eigen culturele grenzen en taboes overstijgen? En kun je in Europa publiceren zonder Europese invalshoek en zonder de bekende cliché’s over Afrika?
Onder leiding van een moderator discussiëren de Afrikaanse onderzoeksjournalisten (via zoom) en twee Nederlandse collega's over deze vragen. Het publiek wordt van harte uitgenodigd om vragen te stellen en mee te debatteren.

In juni 2023 kantelde een overvolle vissersboot met migranten voor de ogen van een Grieks kustwachtschip. Meer dan 650 mannen, vrouwen en kinderen verdronken in het water. 'Everyone Knew the Migrant Ship Was Doomed. No One Helped’ kopte de New Yok Times.

Er gingen eerder geruchten over door de EU gefinancierde boten met gemaskerde mannen, die migranten oppakken en op zee achterlaten in onveilige rubberboten.

Romy van Baarsen, toen hulpverlener op de Griekse eilanden, besloot te onderzoeken wie deze mannen waren. Via Tinder organiseerde ze een undercover ontmoeting, waarvan de onthullingen te zien waren in de BBC-documentaire Dead Calm: Killing in the Med? Deze documentaire zorgde voor internationale media-aandacht en bracht het gesprek in Brussel weer op gang.

Hoe bepaal je ethische richtlijnen? Van Baarsen vertelt over haar onorthodoxe onderzoeksmethode. Haar ervaring als beginnend journalist om met een grote media speler samen te werken en haar kritiek hierop. Maar ook over het maken van impact. En de situatie in Griekenland en het grensgeweld.

In deze sessie deelt Sonia Rolley (Reuters) onderzoekservaringen in het Afrikaanse Grote Merengebied, en benodigdheden voor samenwerkingen tussen Europese en Afrikaanse journalisten. Waarom zijn deze samenwerkingen essentieel? Hoe vind je de juiste mensen? Hoe bereid je je voor op lange-termijn-werk? Hoe houd je partners voor lange tijd geëngageerd? Het uiteindelijke doel is een ‘nieuwe orde,' waarbij buitenlandse journalisten niet langer de dominante stemmen zijn in het blootleggen van Afrikaanse issues.

Volgt.

Het aantal datajournalisten dat dagelijks programmeert neemt snel toe, volgens het 2023 State of Data Journalism-rapport. Google Sheets en Excel zijn fijne hulpmiddelen voor de moderne datajournalist, maar ze hebben hun beperkingen (en datalimiet), zeker nu snelle ontwikkelingen in het AI-domein onderzoeksjournalisten extra manieren geven om de macht te controleren. Vanuit hun gedeelde expertise in data, OSINT en AI willen Jessy de Cooker en Anne Lisa Giesen met je in de basis van AI als journalistiek hulpmiddel duiken.

Ook bespreken ze een belangrijk technologievraagstuk: hoeveel moet een (onderzoeks)journalist van codetaal begrijpen om het verantwoord toe te passsen? In deze sessie laten ze zien met welke AI-tools journalisten die er geen tot weinig ervaring mee hebben op een laagdrempelige manier aan de slag kunnen.

Denk hierbij aan de verschillende beschikbare LLM's, hoe je goed prompt, waar je waardevolle informatie en voorbeelden kunt vinden, maar ook zeker waar je op moet letten als je AI inzet in je werk. Waarom is het bijvoorbeeld niet altijd slim om aan ChatGPT of Copilot te vragen hoe je Pythonscripts moet schrijven? En, waar moet je op letten als je dit wel doet? Dit en meer zullen zij aan de hand van voorbeelden uit het werkveld en het onderwijs concreet maken.

Uit recente cijfers van het Digital News Report en het rapport van het Commissariaat voor de Media 2024 blijkt dat steeds minder jongeren actief nieuws consumeren via traditionele kanalen. Toch lijkt Snackpaper deze doelgroep wel op een toegankelijke manier te bereiken.

Oprichter Janna Nieuwenhuizen deelt tijdens deze sessie de strategie en filosofie achter Snackpaper. Aan de hand van concrete voorbeelden licht ze toe hoe hun aanpak werkt. Wat kunnen ‘traditionele media’ hiervan leren, en hoe kun je er morgen al mee aan de slag?

Voor de controle van de macht is goede toegang tot overheidsinformatie voor onder meer journalisten cruciaal. In de praktijk gaat dit echter lang niet altijd goed. Dit geldt niet alleen voor persvragen en informatieverzoeken, maar ook voor de afhandeling van Woo-verzoeken. Dit moet anders, maar hoe?

Volgens het Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding (ACOI) ligt een belangrijke oplossing in goede samenwerking tussen overheid en verzoeker. Daarom werkt het ACOI aan de Samenwerkwijzer, een modelleidraad voor betere samenwerking tussen Woo-verzoeker en de overheid. De focus ligt hierbij op het vaststellen van de informatiebehoefte van de verzoeker en hoe deze het beste kan worden beantwoord. De ervaringen vanuit de journalistiek zijn hierbij essentieel.

In deze sessie gaan we in gesprek over de dilemma’s en knelpunten tijdens het contact met de overheid. Waar loopt het spaak en bij wie ligt de verantwoordelijkheid? Wat zijn de verwachtingen aan weerszijden? En bovenal: hoe kan de samenwerking verbeterd worden?

Deze sessie wordt mede mogelijk gemaakt door de ACOI